Bul qubyr túri ónimderin daıyndaý tehnologıasy boıynsha – bolat tabaq nemese shtrıps (bolat taspa) dep ataldy qajetti nysanyn berý úshin maıystyrady (sheńber, sopaqsha, sharshy, tiktórtburysh) jáne jıekterin joǵary jıilikti togymen elektr dánekerleý kómegimen qosady.
Mundaı tehnologıa qubyrlardyń basqa da túrlerin aldyndaǵy qubyrlardyń elektrli dánekerleýdiń birneshe artyqshylyqtary negizdeıdi. Osy ılemniń negizgi geometrıalyq ólshemderi bolyp tabylady:
- qubyrlar dıametri (syrtqy beti boıynsha ólshenedi);
- qabyrǵasynyń qalyńdyǵy;
- qubyr uzyndyǵy.
Qubyr qımasy úshin erekshelenetin dóńgelek, dıametrli sheńber ornyna taraptar uzyndyǵy (sharshy jáne tikburysh úshin) nemese sopaqtyń úlken jáne kishi osiniń ólshemi keltiriledi. Barlyq ólsheýler syrtqy beti boıynsha júrgiziledi.
Dánekerleýden keıin júrgiziledi artylym, salqyndatý, qubyrlardy qajetti mólsherine deıin jetkizý atqarylady, ol ótkizý joly kalıbrlengen ornaq arqyly (salqyndatý sýyq deformasıalanatyn qubyrlar úshin oryndalady). Sodan keıin búıir jaǵy jáne porezka belgili bir uzyndyǵyna qubyrlardy kesý júrgiziledi. Osydan keıin termıalyq óńdeý, sońǵy túzeti, baqylaý jáne qaptaý oryndalady.
Elektrli dánekerlengen qubyrlardyń artyqshylyqtary
- Joǵary ámbebaptyq. Mundaı qubyrlar barlyq jerde qurylysta, ónerkásipte (mashına jasaý, jıhaz ónerkásibi jáne t. b.), aýyl sharýashylyǵynda, turmysta qoldanylady.
- Daıyndaý qarapaıymdylyǵy. Ásirese bul dóńgelek qımaly emes qubyrlarǵa qatysty.
- Úlken dıametrli qubyr daıyndaý múmkindigi.
Beriktik sıpattamalary týraly aıtatyn bolsaq, onda elektr dánekerlik qubyrlar tolyq tartylǵan jiksiz qubyrdan kem túspeıdi, óıtkeni zamanaýı jabdyqtar dánekerlengen jiktiń jáne negizgi materıaldyń teń beriktigin qamtamasyz etedi.
Elektrli-dánekerlik qubyrlardy qoldaný salasy
- Gazdar men suıyqtardy tasymaldaý úshin, onyń ishinde joǵary temperatýra men hımıalyq agresıvti (gaz jáne munaı qubyrlary, jylý magıstrali jáne t. b.)
- Ár túrli metal konstrýksıalaryn jasaý úshin, súıenishterden, satylardan bastap, tehnıkalyq jaǵynan kúrdeli nysandardy aıaqtaı otyryp. Kóp jaǵdaılarda qubyrlar qostavrlar, shvelerler, buryshtardy óte jaqsy almastyrady jáne odan quny turǵysynan basym bolyp tabylady.
Elektrli dánekerlengen qubyrlardyń túrleri
Negizgi jikteýi –jiktiń túri boıynsha:
- Tik jikti – tigisi paralel qubyrlar osine salynady;
- Spırál jikti – tigisi spırál boıynsha osine qatysty qubyrlarǵa salynady.
Tik jikti qubyrlar jasaý áldeqaıda jeńil, sondyqtan olar keń taraldy. Spırál jikti qubyrlar – bul qubyrlar úlken qysym nemese úlken dıametrli qubyrlar úshin. Sebebi kóp mólsher kezinde jarylatyn boılyq kúsh ósedi, al spırál tigisi ushyraıdy tikeleı júktemeler qaraǵanda az júktemeli.
Sońǵy óńdeý tásili boıynsha:
- Ystyqtaı deformasıalanǵan – dánekerleýden keıin qubyrǵa ystyq kúıinde bilikterdiń fınaldyq toby arqyly ótkizedi. Bul neǵurlym únemdi tehnologıa.
- Sýyqtaı deformasıalanǵan – dánekerleýden keıin qubyr salqyndatady, al sodan keıin ǵana bilikterdiń fınaldyq toby arqyly ótkizedi. Qubyr qymbatqa túsedi, biraq 25% - ǵa dıametri jáne qabyrǵasynyń qalyńdyǵy boıynsha myqty jáne úlken dáldikpen.
Materıal daıyndaý boıynsha:
- A toby – St1, St2, St3 jáne St4 kez kelgen dárejedegi qyshqylsyzdaný – ps, ks, kp. Mehanıkalyq qasıetteri qalyptandyrylady.
- B toby – St1, St2, St3, St4, St08, St10, St15 jáne St20 kez kelgen dárejedegi qyshqylsyzdaný, bolat 08IÝ, 22GIÝ. Hımıalyq quramy qalyptandyrylady.
- V toby – bolat tańbalary B tobynda uqsas, biraq hımıalyq quramy jáne mehanıkalyq qasıetteri qalyptandyrylady.
- D toby – bolat tańbalary B tobynda uqsas, biraq synaq gıdravlıkalyq qysym qalyptandyrylmaıdy.
Qıma nysany boıynsha:
- dóńgelek (juqa qabyrǵaly jáne qalyń qabyrǵaly);
- sharshyly;
- tikburyshty;
- sopaq.
Elektrli dánekerlengen qubyrlarǵa arnalǵan paıdalanylatyn standarttar
- MEMST 10705-80 – negizgi MEMST elektrli dánekerlengen qubyrlarǵa arnalǵan. Olarǵa tehnıkalyq sharttar reglamentteıdi.
- MEMST 10704-91 MEMST tik jikti qubyrlarǵa arnalǵan.
- MEMST 8696-74 – MEMST spıráldi jikti qubyrlarǵa arnalǵan.
- MEMST 8645-68 – MEMST tikburyshty qubyrlarǵa arnalǵan.
- MEMST 8639-82 – MEMST sharshy qubyrlarǵa arnalǵan.
- MEMST 8642-68 – MEMST sopaq qubyrlarǵa arnalǵan.
Elektrli dánekerlengen qubyrlardyń úlgi ólshemderi
Tik jikti qubyrlar:
- dıametri – 10-1420 m;
- qabyrǵasynyń qalyńdyǵy – 1-20 m
Qubyrlar uzyndyǵy bolýy múmkin:
- dıametri ≤ 30 m – 2 m bastap;
- dıametri 30-70 m – 3 m bastap;
- dıametri 70-152 m – 4 m bastap;
- dıametri > 152 m 5 m bastap.
belgileý mysaly
54h2h5000 II MEMST 10704-91
A - St2kp MEMST 10705-80
Syrtqy dıametri 54 m qubyr, qalyńdyǵy 2 m jáne uzyndyǵy 5 m, II dáldik klasyna bolattan St2kp, A toby boıynsha MEMST 10705-80 jasalǵan
Spırál jikti qubyrlar:
- dıametri – 159-2520 m;
- qabyrǵasynyń qalyńdyǵy – 3,5-25 m
belgileý mysaly
1020h12 – St3ps D MEMST 8696-74
Syrtqy dıametri 1020 m qubyr, qabyrǵasynyń qalyńdyǵy 12 m, ólshenbeıtin uzyndyqty bolattan St3ps, D toby boıynsha MEMST MEMST 8696-74 jasalǵan
